อวสาน Adobe Flash Player, 1996-2020 …ว่าแต่ สตีฟ จ็อบส์ มีส่วนสำคัญในการ “ฆ่า” Flash อย่างไร

วันที่ 12 มกราคม 2021 นี้ ทาง Adobe จะยุติการให้บริการ Flash Player อย่างถาวร กล่าวคือ ถึงใครมี Flash Player ในคอมพิวเตอร์ ก็จะไม่สามารถเล่นอะไรได้อีก

ตรงนี้หลายคนอาจใจหาย แต่อีกหลายคนก็อาจจะเกาหัวด้วยความสงสัยว่าอะไรคือ Flash Player!?

1.
Flash Player เป็นโปรแกรมประเภทเบราว์เซอร์ปลั๊กอิน หรือโปรแกรมที่ใช้ร่วมกับเบราว์เซอร์ ซึ่งพัฒนาโดยบริษัท Adobe ในปี 1996 หน้าที่หลักๆ คือใช้เล่นคอนเทนต์ภาพเคลื่อนไหว

Flash Player เป็นที่นิยมมากๆ ในยุคแรกๆ ที่คนใช้อินเทอร์เน็ตตามสายโทรศัพท์เมื่อ 10 กว่าปีก่อน เพราะคุณลักษณะเด่นของโปรแกรมนี้คือการเล่นคลิปวิดีโอคุณภาพสูง (ในยุคนั้น) โดยไม่ต้องเปลืองโควตาข้อมูลโหลดอินเทอร์เน็ตเท่าไร (ถ้าใครทัน สมัยนั้นโหลดทุก MB เป็นเงินเป็นทองทั้งนั้น)

ต่อมาในปี 2009 อันเป็นยุครุ่งเรืองของ Flash Player คอมพิวเตอร์ 99% ในโลก ต้องมี Flash Player ติดอยู่ และทำให้เว็บไซต์ที่ทันสมัยในสมัยโน้น ก็ต้องมีวิดีโอ Flash ประจำการอยู่ทั้งนั้น

และในปีนั้นเอง เกม Farmville ซึ่งเป็น ‘เกมบนเบราว์เซอร์’ ที่ประสบความสำเร็จที่สุดตลอดกาลเกมหนึ่ง ก็ออกมา หลายคนคงเคยเล่น เกมนี้ทำงานบน Flash Player และเป็นการเปิดยุคสั้นๆ ของเกมบนเบราว์เซอร์ ซึ่งในสมัยนี้คือทำงานบน Flash Player ทั้งนั้น

แต่หลังจากนั้น Flash Player ก็ค่อยๆ ตกต่ำมาเรื่อยๆ อย่างช้าๆ คำถามคือมันเกิดอะไรขึ้น?

คำตอบสั้นๆ ก็คือ สตีฟ จ็อบส์ และ iPhone 4 ของเขา

2.
ถ้าจำกันได้ iPhone 4 คือ iPhone รุ่นปฏิวัติเลย เป็นสมาร์ตโฟนรุ่นแรกที่เป็น #ของมันต้องมี และเป็นการเปิดยุคสมาร์ตโฟนอย่างเป็นทางการแน่นอนสิ่งที่ iPhone 4 มีใหม่ๆ มีมากมาย แต่สิ่งที่มัน “ไม่มี” ที่หลายคนไม่รู้คือ Flash Player

สตีฟ จ็อบส์ ถึงกับเขียนจดหมายเปิดผนึกตอนช่วงเปิดตัว iPhone 4 เลยว่าเขาจะไม่ปล่อยให้อุปกรณ์อย่าง iPhone กับ iPad มี Flash Player เด็ดขาด โดยเหตุผลของจ็อบส์ก็คือ Flash Player มีมาตรฐานความปลอดภัยไซเบอร์ที่ต่ำ คือถ้าติดมา จะทำให้เครื่องโดน “แฮก” ได้ง่าย

เท่านั้นยังไม่พอ Flash Player ยังไม่ได้ออกแบบมาให้เหมาะสมกับหน้าจอทัชสกรีนแต่แรก และเวลาใช้ก็กินแบตสุดๆ ด้วย

สิ่งที่จ็อบส์ “กล่าวหา” Flash Player ล้วนเป็นสิ่งที่ยากจะปฏิเสธทั้งหมด ซึ่งในแง่หนึ่งถ้า Adobe ยอมทำตาม “คำวิจารณ์” ของจ็อบส์ แต่โดยดี Flash Player อาจไม่ถึงกาลอวสาน

อย่างไรก็ดี โลกก็หมุนไปไวมากๆ ผู้ผลิตสมาร์ตโฟนเจ้าอื่นๆ ที่ไม่ออกมาวิจารณ์ตรงๆ แบบสตีฟ จ็อบส์ ก็เห็นปัญหาแบบเดียวกัน และเนื่องจากโลกก็กำลังจะเข้าสู่ยุคสมาร์ตโฟน ทางผู้ให้บริการแพตฟอร์มต่างๆ จำเป็นต้องทำให้แพลตฟอร์มตัวเองพร้อมกับสมาร์ตโฟน ซึ่งนั่นหมายถึงการไม่จำเป็นต้องมี Flash Player ในการใช้บริการแพลตฟอร์ม

และที่เด่นที่สุดก็คือ YouTube เพราะวิดีโอยุคแรกๆ เล่นบน Flash Player ทั้งนั้น แต่พอปี 2010 ไม่จำเป็นต้องใช้ Flash Player แล้ว

เรียกได้ว่าการเปลี่ยนแปลงสู่โลกสมาร์ตโฟนมันเร็วมาก ระดับที่ Flash Player รู้ตัวอีกที ก็กลายเป็นโปรแกรมที่ไม่มีความจำเป็นในโลกสมาร์ตโฟนแล้ว และทาง Adobe ก็หยุดพัฒนา Flash Player สำหรับสมาร์ตโฟนไปเงียบๆ ในปี 2011

3.
หลังจากนั้น…หากมองย้อน เราก็คงจะเห็นว่าโลกอินเทอร์เน็ตก็เริ่มปรับตัวไปมาตรฐานของอุปกรณ์มือถือมากขึ้น และเส้นทางดังกล่าวก็คือเส้นทางสู่ความตายของ Flash Player อย่างช้าๆ เพราะมันกลายเป็นโปรแกรมที่ไม่มีใครต้องมี เนื่องจากในยุคสมาร์ตโฟน ใครทำวิดีโอ Flash มา ก็จะเล่นบนอุปกรณ์มือถือไม่ได้ คนก็เลยไม่ทำกัน

จนสุดท้ายในปี 2017 Adobe ยอมแพ้ และประกาศว่าจะยุติการให้บริการโปรแกรม Flash ในปี 2020 ซึ่งในทางปฏิบัติก็คือ การยุติการให้บริการในวันที่ 12 มกราคม 2021 นี่เอง คือตอนแรกคงจะให้มันจบไปพร้อมปี 2020 นั่นแหละ แต่นี่คือต่อเวลาให้หน่อย

ทีนี้ คนคงสงสัยว่า คอนเทนต์ที่ทำบนโปรแกรม Flash จะหายไปไหน?

คำตอบคือ มีคนเก็บเข้า ‘หอจดหมายเหตุอินเทอร์เน็ต’ (Internet Archive) แล้ว และตอนนี้ก็มีโปรเจคชื่อว่า ‘Ruffle’ หลักๆ คือจะเป็นโปรแกรมที่จะใช้แทน Flash Player ในการใช้เล่นคอนเทนต์ Flash ที่ไม่มีคนผลิตแล้ว

ดังนั้นไม่ต้องกลัวของที่สร้างมาเพื่อเล่นบน Flash Player สูญหาย ทุกอย่างถูกเก็บไว้หมดแล้ว และเตรียมวิธีเล่นคอนเทนต์พร้อม

ทั้งนี้ “บทเรียน” สำคัญของ Flash Player ก็คงจะเป็นบทเรียนซ้ำๆ ว่าในยุคที่เกิดการ “Disruption” รัวๆ สิ่งที่เคยยิ่งใหญ่ก็อาจตกกระป๋องไปเป็นประวัติศาสตร์ภายในไม่กี่ปี

อ้างอิง:

• BBC. Adobe Flash Player is finally laid to rest: http://bbc.in/3hWJNJx