ความแตกต่างระหว่าง Concentrated Liquidity Pool และ Liquidity Pool

Liquidity Pool คืออะไร?

Liquidity Pool คือ กองสินทรัพย์ดิจิทัล (pool) ซึ่งรวบรวมเหรียญดิจิทัลที่ผู้ใช้ หรือเจ้าของเหรียญสามารถฝากเหรียญเข้ามาผ่านสัญญาอัจฉริยะ (smart contract​) บนแพลตฟอร์มการเทรดสินทรัพย์ดิจิทัลแบบกระจายศูนย์ (Decentralized Exchange หรือ DEX) เพื่ออำนวยให้แพลตฟอร์มสามารถนำเหรียญที่ผู้ใช้ฝากไว้นั้น ไปให้บริการสำหรับกู้ยืม หรือบริการทางการเงินอื่น ๆ นำเหรียญไปให้บริการแก่ผู้ที่ต้องการ

การลงทุนใน Liquidity Pool เป็นอย่างไร?

ผู้ใช้ที่ฝากเหรีญไว้จะเปรียบเสมือนผู้มอบสภาพคล่อง (Liquidity Provider) ซึ่งจะได้ผลตอบแทนเป็นค่าธรรมเนียมจากการทำธุรกรรมของผู้ใช้บริการ โดยธุรกรรมใน DEX จะมีการทำงานด้วยระบบอัตโนมัติอย่าง Automated Market Marker ซึ่งเป็นโปรโตคอลที่ใช้ smart contract ​ในการแลกเปลี่ยน (swap) สินทรัพย์ดิจิทัลแบบไร้ตัวกลาง ในรูปแบบที่ไม่ต้องจับคู่ผู้ซื้อกับผู้ขาย ช่วยให้ผู้ซื้อผู้ขายสามารถทำธุรกรรมได้ทันทีจากการดึงสินทรัพย์ใน Liquidity Pool ที่เหล่าผู้สภาพคล่องของคุณจะทำงานอย่างต่อเนื่อง สร้างรายได้ค่าธรรมเนียมมากขึ้น กล่าวอีกนัยหนึ่ง เงินทุนของคุณจะถูกใช้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น ได้ฝากไว้

ผู้มอบสภาพคล่อง (Liquidity Provider) จะได้รับ Liquidity Provider Tokens (LP Tokens) เป็นหลักฐานแสดงการฝากสินทรัพย์ดิจิทัลที่อยู่ใน liquidity pool ​

ผลตอบแทนที่ผู้มอบสภาพคล่องจะได้รับ จะคำนวณออกมาเป็น APY (Annual Percent Yield) หรือ APR (Annual Percent Rate)  โดยAPY และ APR อาจเปลี่ยนแปลงได้เสมอ ขึ้นอยู่กับปริมาณเหรียญภายในระบบ (Total Value Locked)

การฝากเหรียญนั้นมีหลากหลายวิธี ทั้งการฝากเหรียญประเภทเดียว ฝากเหรียญเป็นคู่ หรือฝากหลาย ๆ เหรียญแบบกำหนดอัตราส่วน เช่น DAI, RAY/USDC, หรือ DAI/USDC/USDT เป็นต้น ซึ่งมูลค่าระหว่างเหรียญที่ฝากไว้นั้นจะได้รับการแบ่งมูลค่าให้เท่าๆ กัน หรือตามอัตราส่วนที่กำหนด

Concentrated Liquidity Pool คืออะไร?

Concentrated Liquidity Pool เป็นฟีเจอร์ DEX ที่ให้ผู้ใช้สามารถจัดสรรสภาพคล่องในช่วงราคาที่กำหนดเอง แทนที่จะจัดสรรตามช่วงราคาทั้งหมดที่เป็นไปได้ แพลตฟอร์มที่มีฟังก์ชันนี้เรียกว่า Concentrated Liquidity Market Makers (CLMM) ซึ่งตรงข้ามกับ Automated Market Makers (AMM)  ฟีเจอร์นี้เปิดตัวครั้งแรกโดย Uniswap V3 ในเดือนมีนาคม 2021 ในเดือนสิงหาคม 2022 Trader Joe ซึ่งเป็น DEX ที่ใหญ่ที่สุดใน Avalanche ได้เปิดตัวเวอร์ชันของตัวเองที่เรียกว่า Liquidity Book โดยในบทความนี้จะอธิบายในรูปแบบของ Uniswap V3

ความแตกต่างระหว่าง Concentrated Liquidity Pool และ Liquidity Pool

Liquidity Pool ทำการจัดแบ่งสภาพคล่องอย่างเท่าๆ กันกระจายตามเส้นราคาระหว่าง 0 ถึงอนันต์ ซึ่งการจัดสรรอย่างสม่ำเสมอทำให้สามารถซื้อขายได้ตลอดช่วงราคาทั้งหมด (0, ∞) โดยไม่สูญเสียสภาพคล่อง อย่างไรก็ตาม ในหลาย ๆ กองสินทรัพย์ดิจิทัล (pool) สภาพคล่องส่วนใหญ่ยังไม่เคยถูกใช้ เพราะผู้ใช้บริการส่วนใหญ่มักทำการแลกเปลี่ยน (swap) สินทรัพย์ดิจิทัลตามช่วงราคาตรงกลาง ซึ่งเป็นราคาปัจจุบัน ส่วนปลายเส้นราคาทั้งสองด้านคือเงินทุนที่ไม่ก่อให้เกิดค่าธรรมเนียมหรือรายได้ใดๆ

Uniswap V3 จึงเสนอวิธีการที่เรียกว่า Concentrated Liquidity Pool ทำให้สามารถวางสภาพคล่องตามช่วงราคาที่ผู้มอบสภาพคล่อง (Liquidity Provider) กำหนดได้เอง ซึ่งทำให้สภาพคล่องเหล่านั้นจะทำงานอย่างต่อเนื่อง สร้างรายได้ค่าธรรมเนียมมากขึ้น กล่าวอีกนัยหนึ่ง เงินทุนของผู้มอบสภาพคล่อง (Liquidity Provider)จะถูกใช้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้นนั่นเอง

ข้อดีของ Concentrated Liquidity Pool หรือ V3

1. ใช้ทุนน้อยกว่าเพื่อกำไรเท่าเดิม: กองสินทรัพย์ดิจิทัล (pool) V3 บน Uniswap ช่วยให้ใช้เงินทุนน้อยลงมาก ในขณะที่ได้รับค่าธรรมเนียมเท่ากันเมื่อเปรียบเทียบกับกองสินทรัพย์ดิจิทัล (pool)ใน Liquidity Pool หรือใน Uniswap เรียกว่า V2 ตัวอย่างเช่น การใช้เครื่องคิดเลขสำหรับ Uniswap V3 เราสามารถประมาณได้ว่า $10,000 ในกองสินทรัพย์ดิจิทัล (pool) ETH-USDT บน V3 จะให้ผลตอบแทนเดียวกันกับ $50,500 ในกองสินทรัพย์ดิจิทัล (pool) V2 ตราบใดที่ ETH ซื้อขายระหว่าง $1,200 ถึง $2,900

2. ผลกระทบด้านราคา และ Slippage น้อยลง: ปกติใน Liquidity Pool หรือ V2  ความแปรปรวนของราคาจะขึ้นอยู่กับขนาดของ Liquidity Pool ถ้าแพลตฟอร์มนั้นยิ่งมีสภาพคล่องมาก ความแปรปรวนของราคาก็จะยิ่งน้อยลง หากอยู่ดีๆมีการทำธุรกรรมขนาดใหญ่เข้ามาก็จะไม่ส่งผลต่อตลาดมากนัก แต่สำหรับการแลกเปลี่ยนกองสินทรัพย์ดิจิทัล (pool)  V3 มีสภาพคล่องที่ลึกกว่า ทำให้ผลกระทบด้านราคาที่น้อยลงและความคลาดเคลื่อนที่น้อยลง การแลกเปลี่ยน (swap) จะดำเนินการในราคาที่ผู้วางสภาพคล่องคาดหวัง แม้แต่ธุรกรรมขนาดใหญ่ก็จะไม่ทำให้ราคาขยับมากนัก

   _{[Slippage หมายถึง ความแตกต่างระหว่างราคาตั้งซื้อ – ขายและราคาที่ซื้อ ]}

3. ค่าธรรมเนียมที่ต่ำกว่า: ข้อมูล Uniswap V3 แสดงให้เห็นว่าค่าธรรมเนียมการแลกเปลี่ยนมีแนวโน้มที่จะลดลงเล็กน้อยใน V3

สรุป

Liquidity Pool (V2):

• กองสินทรัพย์ดิจิทัลที่รวบรวมเหรียญสำหรับการซื้อขายใน DEX.

• ผู้ใช้ฝากเหรียญและได้ LP Tokens และรับผลตอบแทนจากการทำธุรกรรม.

• สภาพคล่องแบ่งเท่าๆ กันทั่วช่วงราคา, ในบางกรณีไม่ได้ใช้ให้เต็มที่.

• Concentrated Liquidity Pool ยังไม่ได้ให้กำไรที่มีประสิทธิภาพในบางกรณี.

Concentrated Liquidity Pool (V3):

• คล้าย Liquidity Pool แต่ Concentrated Liquidity Pool มีความสามารถในการจัดสรรสภาพคล่องในช่วงราคาที่ผู้ใช้กำหนด.

• ช่วยลดความแปรปรวนของราคาและ Slippage ในการทำธุรกรรม.

• ใช้ทุนน้อยกว่าเพื่อกำไรเท่าเดิม.

• ค่าธรรมเนียมการแลกเปลี่ยนมีแนวโน้มลดลง.

ความแตกต่าง:

• Liquidity Pool แบ่งสภาพคล่องเท่าๆ กัน, ส่วน Concentrated Liquidity Pool ช่วยลดความแปรปรวนในช่วงราคา.

• Concentrated Liquidity Pool มีความยืดหยุ่นในการกำหนดช่วงราคา, ช่วยให้ผู้ใช้มีความคาดหวังกับกำไร.

• ค่าธรรมเนียมการแลกเปลี่ยนใน Concentrated Liquidity Pool มีแนวโน้มลดลง.

• Liquidity Pool ใช้กำลังเงินทุนได้มากกว่าในบางกรณี, ในขณะที่ Concentrated Liquidity Pool ใช้ทุนน้อยลงเพื่อกำไรเท่าเดิม.

ดังนั้น การเลือกใช้ระบบ Liquidity Pool หรือ Concentrated Liquidity Pool ขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์และความคาดหวังของผู้ใช้ในการจัดการความคล่องตัวของสินทรัพย์ใน DEX.

ทำความเข้าใจ Concentrated Liquidity Pool จากวิดิโอของ Finematics

อ้างอิงจาก

1. Yield Farming vs. Liquidity Pool แตกต่างกันอย่างไร? | Bitkub Academy. (n.d.). Yield Farming Vs. Liquidity Pool แตกต่างกันอย่างไร? | Bitkub Academy. https://www.bitkubacademy.com/th/blog/yield-farming-vs-liquidity-pool

2. ศัพท์คริปโท หมวด DeFi. (n.d.). SmartToInvest ศัพท์คริปโท หมวด DeFi. https://www.smarttoinvest.com/Pages/Investment%20Knowledge/infog_cryptowords-DeFi.aspx

3. Concentrated Liquidity | Uniswap. (n.d.). Concentrated Liquidity | Uniswap. https://docs.uniswap.org/concepts/protocol/concentrated-liquidity

4. Concentrated liquidity: Beginner Guide to Uniswap V3 & Liquidity Book. (2001, October 1). Concentrated Liquidity: Beginner Guide to Uniswap V3 & Liquidity Book. https://pontem.network/posts/concentrated-liquidity-beginner-guide-to-uniswap-v3-liquidity-book

5. Zipmex. (2022, August 15). รู้จัก slippage คืออะไร ทำความเข้าใจเรื่องควรรู้ พร้อมรับมือความเสี่ยง. รู้จัก Slippage คืออะไร ทำความเข้าใจเรื่องควรรู้ พร้อมรับมือความเสี่ยง. https://zipmex.com/th/learn/what-is-slippage/

งานเขียนนี้เป็นส่วนหนึ่งของวิชา 751471 Economic of DeFi (Decentralized Finance) ซึ่งสอนโดย ผศ.ดร. ณพล หงสกุลวสุ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

งานชิ้นนี้เขียนโดย：กมนนิษฐ์ ฐิติพัชร์สาคร 641610007