สรุป มหากาพย์การล้มละลาย FTX และการจับกุม Sam Bankman-Fried จากมูลค่า 32,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ เหลือเพียง 0

ประวัติความเป็นมา

Sam Bankman-Fried (โดยต่อจากนี้จะเรียกว่า SBF) จบการศึกษา MIT ในปี 2014 หลังจากทำงานด้านการเงินเงินเดือน 6 หลักให้กับ Jane Street Capital บริษัทที่ใช้กลยุทธ์การวิเคราะห์เชิงปริมาณด้วยการเทรด ETF เขาก็ได้ลาออกจากงานและก่อตั้ง Alameda Research บริษัทเทรดดิ้งที่อาศัยกลยุทธ์การวิเคราะห์เชิงปริมาณในปี 2017 และในปี 2019 ได้นำกำไรจาก Alameda และเงินอีก 8 ล้านเหรียญซึ่งได้จากบริษัทร่วมลงทุนรายเล็กมาก่อตั้ง FTX และแบ่งขายหุ้นให้กับ Binance ตลาดคริปโตที่มีปริมาณการซื้อขายมากที่สุดในโลกซึ่งมีผู้ก่อตั้งคือ Changpeng Zhao (โดยต่อจากนี้ตะเรียกว่า CZ) ในราคา 70 ล้านเหรีญ ในเวลาต่อมา

จุดเริ่มต้นของเหตุการณ์

โดยมหากาพย์นี้มีชนวนจากการที่ CZ ประกาศขาย FTT ที่ทาง Binance ได้ครอบครองทั้งหมด โดย FTT เป็นผลตอบแทนที่เคยได้รับจากการขายเงินลงทุนใน Alameda ไม่ได้เป็นการซื้อ token เหมือนนักลงทุนรายอื่นแต่อย่างใด

โดยสาเหตุที่ CZ ขาย FTT อาจจะมาจากข่าวลือเกี่ยวกับสถานะการเงินของ Alameda ซึ่งถือเป็นกองทุนคริปโตและผู้ช่วยให้สภาพคล่อง(Liquidity provider)ของแพลตฟอร์ม FTX  โดยสถานะการเงินของ Alameda แสดงสินทรัพย์มูลค่ากว่า 1.46 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐ ประกอบไปด้วยหนี้สินกว่า 8 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ แต่ในนั้นเป็นหนี้สินที่ไม่เปิดเผยรายละเอียดกว่า 7.4 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ ซึ่งต่อมา Coindesk ได้มีการเปิดเผยว่าเนื้อในของสินทรัพย์อยู่ในรูปของเหรียญดิจิทัล FTT หรือ FTX Token กว่า 80% จากการที่ SBF ได้นำ FTT ที่ Alameda ถือครองไว้ไปค้ำประกันเพื่อกู้เงินจาก FTX อีกทีนึง และได้มีการรายงานโดย The Wall Street Journal ว่า SBF ได้ใช้เงินลูกค้าของ FTX ไปลงทุนที่มีความเสี่ยงสูงผ่านการกู้ยืมของ Alemeda เอาไปอุดการขาดทุนของ Alemeda และนำเงินไปใช้กับอย่างอื่นที่ไม่ได้ทำให้เงินงอกเงยเพิ่มอีกด้วย เช่น การเอาเงินไปบริจาคกับพรรคการเมือง

เมื่อเหตุการณ์แบบนี้ตลาดคริปโตก็ได้ตื่นตัวขึ้นแห่ขาย FTT จนราคาล่วงลงเกือบ 10 เท่าอย่างรวดเร็ว นักลงทุนเริ่มไม่ไว้ใจเเพลตฟอร์มจนมีการถอนเงินมากกว่า 6 พันล้านดอลลาร์สหกรัฐ จน FTX เกิดปัญหาสภาพคล่องทางการเงิน

เพื่อให้ระบบกลับมาดำเนินการได้อีกครั้ง SBF จึงพยายามหานักลงทุนเพื่อมาช่วยเหบือปัญหาสภาพคล่องทางการเงินในครั้งนี้ รวมถึง CZ ซึ่งได้ประกาศข้อตกลงในการซื้อกิจการ FTX และประกาศทำกระบวนการ Due Diligence หรือ DD (การสอบทานธุรกิจ) เพื่อตรวจสอบความโปร่งใสของธุรกิจ  แต่สุดท้าย CZ ก็ได้ปฏิเสธการซื้อกิจการไป เพราะผลการทำ DD ค่อนข้างย่ำแย่

สุดท้ายในวันที่ 11 พ.ย. 2022 Sam ก็ได้ประกาศยื่นขอความคุ้มครองการล้มละลายของ FTX และประกาศลงจากตำแหน่ง CEO ในที่สุด ซึ่งได้สร้างผลกระทบในวงกว้าง ดังนี้

• เจ้าหนี้มากกว่า 1 แสนราย มีสินทรัพย์อยู่ระหว่าง 1 ถึง 5 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐ และมีหนี้สินอยู่อยู่ระหว่าง 1 ถึง 5 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐเช่นกัน

• ความมั่งคั่งของ Sam ลดลงไปกว่า 94% เหลือเพียง 951.5 ล้านดอลลาร์ หรือประมาณ 3.6 หมื่นล้านบาท จากก่อนหน้า 1.5 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐ หรือประมาณ 5.5 แสนล้านบาท

• Sequoia Capital ซึ่งเคยลงทุนใน FTX ประมาณ 7 พันกว่าล้านบาท ได้มีการลงบันทึกมูลค่าเป็น 0

• SoftBank ซึ่งเป็นนักลงทุนรายใหญ่จากญี่ปุ่น มีมูลค่าเงินในการลงทุนใน FTX อยู่ประมาณ 100 ล้านดอลลาร์สหรัฐ คาดว่าจะมีการบันทึกมูลค่าเหลือเพียง 0 และนักลงทุนอื่นๆ อย่าง BlockFi, Genesis และWintermute ก็ได้รับผลกระทบจากเรื่องนี้เช่นกัน

• ลูกค้ากว่าล้านคนทั่วโลกที่สูญเงินไปเพราะ FTX และได้มีการรวมตัวของลูกค้าเพื่อฟ้องร้องทางกฎหมายต่อ FTX

โดยภัยพิบัติ FTX นั้นลึกซึ้งเกินกว่าที่ผู้คนจะตระหนักมาก เพราะ มีเงินทุนของลูกค้าหลายพันล้านดอลลาร์ถูกใช้บนแพลตฟอร์มโดยที่พวกเขาไม่รู้ พนักงานกล่าวว่าการดำเนินงานได้รับผลกระทบจากความขัดแย้งทางผลประโยชน์ การเลือกที่รักมักที่ชัง และขาดการกำกับดูแล

สรุปการจับกุมและการพิจารณาคดี

ประมาณหนึ่งเดือนหลังจากเหตุการ์ในวันที่ 12 ธันวาคม 2022  Sam Bankman-Fried ได้ถูกจับกุม ณ อพาร์ทเมนท์ของเขาที่บาฮามาสจากการร้องขอของรัฐบาลสหรัฐ โดยมีการประกันตัวที่ 250 ล้านดอลลาร์สหรัฐในวันที่ 22 ธันวาคม 2022 แต่ในเดือนสิงหาคม ปี 2023 ได้ถูกเพิกถอนการประกันตัว เพราะเข้าไปพัวพันกับพยานหลักฐาน จึงต้องนอนในเรือนจำระหว่างรอคำตัดสิน โดยการพิจารณาคดีเริ่มวันที่ 3 ตุลาคม 2022 โดยมีข้อหาหลักคือการฉ้อโกง และฟอกเงิน โดยมีการเปิดเผยว่า SBX ใช้เงินลูกค้าของ FTX เพื่อการลงทุนเสี่ยงๆขอตัวเองผ่านอีกบริษัทนึงของตัวเองก็คือ Alameda  ซึ่ง SBF ได้ปฏิเสธทุกข้อกล่าวหาและป้ายความผิดไปที่ Caroline Ellison หรือ CEO ของ Alameda และเป็นอดีตแฟนสาวของ SBF ว่าไม่สามารถการบริหารความเสี่ยงของบริษัทได้ดีพอ โดย Ellison รวมถึงคนอื่นๆในวงในได้ยอมรับทุกข้อกล่าวหาและให้การไปในทางเดียวกันว่า SBF ให้พวกเขาฉ้อโกงและเปิดทางให้ SBF ใช้เงินของลูกค้าใน FTX ได้ โดยข้อหาทุกข้อรวมกันอาจจะทำให้ SBF จำคุกถึง 110 ปีเลยทีเดียว ซึ่งต้องรอการตัดสินของศาลในวันที่ 28 มีนาคม 2024 ต่อไป

บทเรียนสำคัญจากเหตุการณ์ในครั้งนี้จาก CZ

1. อย่าเอาเหรียญจากแพลตฟอร์มตัวเองไปเป็นสินทรัพย์ค้ำประกันสำหรับการกู้ยืม

2. อย่ากู้เงินถ้าทำธุรกิจในคริปโต ต้องมีเงินสำรองที่เพียงพอ

อ้างอิงจาก

1. Sam Bankman-Fried ราชาแห่งคริปโตเคอร์เรนซี – Forbes Thailand. (3906, January 1). Forbes Thailand. https://forbesthailand.com/world/sam-bankman-fried-%e0%b8%a3%e0%b8%b2%e0%b8%8a%e0%b8%b2%e0%b9%81%e0%b8%ab%e0%b9%88%e0%b8%87%e0%b8%84%e0%b8%a3%e0%b8%b4%e0%b8%9b%e0%b9%82%e0%b8%95%e0%b9%80%e0%b8%84%e0%b8%ad%e0%b8%a3%e0%b9%8c%e0%b9%80

2. สรุปการล่มสลายของ FTX ที่อาจจุดชนวนวิกฤตในตลาดคริปโต. (2022, November 13). THE STANDARD. https://thestandard.co/ftx-meltdown-recap/

3. The FTX Disaster is Deeper Than you Think. (2022, November 16). YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=20BEJouWBgY

4. [สรุปโพสต์เดียวจบ] สาเหตุ FTX ล้มละลาย เพราะอะไร ? – Money Buffalo. (2022, November 13). Money Buffalo – สวัสดีมนุษย์เงินเดือนทั้งหลาย ! เงินใช้ไม่พอ ไม่รู้ออมยังไงดี ลงทุนไม่เป็น มาอ่านได้ที่เว็บนี้เลย วะฮู้ววว ! https://www.moneybuffalo.in.th/cryptocurrency/ftx-bankrupt

5. สรุป FTX ล้มละลาย อวสานคริปโตจริงหรือ | Cracking Crypto EP.12. (2022, November 20). YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=KJqJtkaWmUI

6. FTX : การล่มสลายของ “ราชันแห่งคริปโต” แซม แบงค์แมน-ฟรายด์ – BBC News ไทย. (n.d.). BBC News ไทย. https://www.bbc.com/thai/articles/cz91x9p47peo

7. เจ้าของ FTX จ่อโดนคุก 110 ปี ปิดฉาก “ราชาคริปโต” | GLOBAL FOCUS #46. (2023, November 10). YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=farJw6FjjaY

8. Godoy, J., & Cohen, L. (2023, October 6). Sam Bankman-Fried’s reassurances about FTX were false, ex-lieutenant testifies. Reuters. https://www.reuters.com/legal/sam-bankman-frieds-trial-resume-with-testimony-ex-ftx-executive-2023-10-06/

งานเขียนนี้เป็นส่วนหนึ่งของวิชา 751471 Economic of DeFi (Decentralized Finance) ซึ่งสอนโดย ผศ.ดร. ณพล หงสกุลวสุ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

งานชิ้นนี้เขียนโดย：กมนนิษฐ์ ฐิติพัชร์สาคร 641610007