กบมีกี่ขา?
โดยทั่วๆ ไปเราคงตอบง่ายๆ ว่า 4 ขาของกบเกิดขึ้นในช่วงวิวัฒนาการค่อยๆ กลายจากลูกอ๊อดมาเป็นกบตัวโตเต็มวัย แต่เชื่อไหมว่า มีกบจำนวนหนึ่งที่ทวีปอเมริกาเหนือมีขามากกว่านั้น มากกว่า 4 พวกมันอาจมีขาได้ถึง 10 ข้าง
นี่ไม่ใช่วิวัฒนาการเพื่อเอาชีวิตรอดอะไร เหตุการณ์ที่กบมีขามากกว่าความจำเป็นเป็นเพราะมันมี ‘ปรสิต’ ชนิดหนึ่งอยู่ในตัวที่เข้ามาทำให้กระบวนการพัฒนาการของมันผิดปกติไปจากเดิม
กบ 6 ขา | johnsonlaboratory
ปรสิตหลายสายพันธุ์อยู่ร่วมกับโฮสต์ด้วยดี อาจแย่งอาหารไปบ้างแต่ก็ไม่ได้ร้ายแรงอะไร แต่ปรสิตบางชนิด ก็ทำร้ายโฮสต์อย่างน่าสงสาร อย่าง Ribeiroia ondatrae ปรสิตหนอนตัวแบนชนิดหนึ่งที่เข้าไปวุ่นวายกับพัฒนาการของกบจนมันมีขาเกินออกมา (หรือบางทีก็น้อยกว่าที่ควร) ว่าแต่พวกมันได้ประโยชน์อะไรจากการที่กบมีขามากกว่า 4 ข้าง
ต้องเล่าก่อนว่าวงจรชีวิตของมันมีอะไรที่น่าสนใจกว่านั้น เพราะบ้านหลักของพวกมันจริงๆ ไม่ใช่กบ แต่เป็นพวกนกน้ำที่หากินอยู่บริเวณหนองน้ำใกล้ๆ กันต่างหาก ในร่างกายของนกน้ำปรสิตชนิดนี้ใช้ชีวิตส่วนใหญ่ มันผสมพันธ์ุ และวางไข่มากมายอยู่ในระบบย่อยอาหาร
เมื่อนกอึลงไปในน้ำ มันก็เอาไข่ปรสิต Ribeiroia ondatrae ออกไปด้วย ดังนั้นเบบี้ปรสิตก็ต้องมองหาบ้านใหม่ แต่การจะเข้าไปในตัวนกเลยไม่ใช่เรื่องง่าย พวกมันจึงวัฒนาการโดยการหา ‘โฮสต์กลาง’ เพื่อพามันเข้าไปในตัวนกอีกครั้ง และ โฮสต์กลางของมันก็ไม่ใช่แค่หนึ่ง แต่เป็น 2
วงจรชีวิต Ribeiroia ondatrae | esajournals
พวกมันเริ่มจาก ‘หอยทาก’ และเริ่มวงจรชีวิตแรกของมันในตัวหอยทาก ช่วงชีวิตตอนนี้ไม่น่าอภิรมย์สำหรับหอยทาก ปรสิตจะอยู่และกินรอวัยวะสืบพันธ์ุของมันทำให้มันเป็นหมันเสียเฉยๆ จนเมื่อมันโตขึ้นถึงจนถึงวงจรที่เรียกว่า Redia มันจะว่ายน้ำออกมาจากตัวหอยทาก เพื่อเข้าไปสู่ร่างใหม่สดใสกว่าเดิม ‘ลูกอ๊อด’
Ribeiroia ondatrae เข้ามาอาศัยอยู่ในบริเวณที่จะงอกเป็นแขนขาของกบในอนาคต หลังจากนั้นมันก็ใช้ชีวิตอยู่ในตัวลูกอ๊อด เพียงแค่มันไปยุ่มย่ามกับกระบวนการพัฒนาการของขา (โดยเฉพาะขาหลัง) ให้เกิดความไม่ปกติ และทำให้เมื่อมันค่อยๆ โตกลับไม่ได้มีขาแค่ 4 ข้าง
ปรสิตสามารถทำให้กบมีขาตั้งแต่ 0 ไปจนถึง 10 ข้างได้
กบหลายขา | hcn
มันทำแบบนั้นไปทำไม?
เรื่องนี้เข้าใจได้ง่ายดาย การมีขาเยอะหรือน้อยลงทำให้การขยับเคลื่อนตัวของกบตัวนั้น ‘ย่ำแย่’ ไปมาก เทียบกับ 4 ข้าวที่สมบูรณ์ การมีขาสัก 6 ข้าง แต่เป็นขาที่ออกจะ ‘ง่อยๆ ’ ยิ่งทำให้มันขยับตัวได้เลวร้าย นั่นเอง จังหวะที่มันกระดึ้บอยู่ในน้ำด้วยขาจำนวนมากแบบช้าๆ มันก็ถูกนกน้ำแถวนั้นกินเข้าไปอย่างง่ายดาย
และปรสิตก็ได้กลับสู่ท้องไส้ของนกอีกครั้งโดยบริบูรณ์
สรุปแล้ว Ribeiroia ondatrae เป็นปรสิตที่มีพัฒนาการชีวิตที่ค่อนข้างซับซ้อน มันใช้ชีวิตส่วนใหญ่ในนก แต่ตอนเด็กก็ต้องอาศัยหอยทากและกบ (โดยไปยุ่งกับอวัยวะของทั้ง 2 แบบโหดร้าย) มันสร้างขาเพิ่มให้กบเพื่อสร้างความเกะกะและง่ายต่อการถูกกินเพื่อให้กลับไปในตัวนกอีกครั้ง
เรียกว่านี่เป็นปรสิตที่ทำเอาสยองพอสมควร แต่ยังไม่ต้องกังวลไป เพราะโชคดีที่ยังไม่มีหนอนตัวแบนตัวไหนมาทำให้มนุษย์อย่างเรามีขาหรือแขนงอกออกมาเพิ่มเติม และถูกใช้ประโยชน์แบบกบในอเมริกาเหนือล่ะนะ
อ้างอิง
- Gross Science. Why Does This Frog Have So Many Legs?! . https://bit.ly/3of51Wd
- National Geographic. Parasite Creating Deformed Frogs in Western U.S> https://on.natgeo.com/3odCYGK