3 Min

วิเคราะห์ Male gaze ในภาพยนตร์เรื่อง vertigo(1958)

3 Min
731 Views
17 Sep 2022

ภาพยนตร์เรื่องนี้มีการใช้การมอง 3 ประเภทตามคำนิยามทฤษฎีการจ้องมองของเพศชาย (Male Gaze Theory) ของ Laula Mulvey ซึ่งประกอบไปด้วยการมองผ่านกล้อง,การมองผ่านตัวละคร และการมองผ่านผู้ชมภาพยนตร์ โดยการมองของเพศชายทั้งหมดนั้นจะได้เห็นในหลาย ๆ ฉากในภาพยนตร์ที่สื่อสารผ่านผู้กำกับชาย ตากล้องชายและนักแสดงผู้ชาย

            Alfred Hitchcock (ผู้กำกับ) ได้เลือกใช้องค์ประกอบภาพที่จะสามารถสื่อสารถึงอารมณ์ของนักแสดงได้มากที่สุด และแน่นอนว่าเขาได้ถ่ายใบหน้าของนักแสดงแบบ close-up รวมถึงรูปร่างท่าทางของ Kim Novak (หญิงที่เล่นเป็น Medeleine) ตลอดทั้งเรื่อง เราจะได้เห็นท่วงท่าจริตจะก้านและการกระทำที่แปลกประหลาด (บ้างก็ว่าดูลึกลับ) ของ Kim Novak ผ่านตัวละครชายซึ่งก็คือ Scottie ที่ได้รับคำขอจากเพื่อนให้สะกดรอยตาม Madeleine ในการทำกิจวัตรต่าง ๆ 

Vertigo (1958) | Presenting Hitchcock Podcast - The Hollywood Outsider -  Film and Television Podcast | Reviews

Scottie ตามไปส่องชีวิตของเธอในบริบทต่าง ๆ เช่น ตอนเธอไปรับประทานอาหารกับ Elster ที่ภัตตาคาร ในฉากนั้น Scottie (รวมถึงคนดูด้วย) ได้เห็นแผ่นหลังที่ขาวเนียนของเธอ รวมถึงใบหน้าที่สวยงาม ไม่ว่ามองมุมไหนก็ดูสมบูรณ์แบบไปหมด หรือฉากที่เธอไปเลือกซื้อดอกไม้ Scottie ก็แอบมองเธอผ่านช่องกระจก 

 Madeliene เดินมาสำรวจรูปร่างตัวเองกับกระจกบริเวณที่ Scottie ยืนอยู่ราวกับว่าพร้อมจะอวดโชว์เรือนร่างที่ได้สัดส่วนสวยงาม ลักษณะของ Medeleine ดูน่าหลงใหล คนดูรู้สึกได้ว่าผู้หญิงคนนี้เป็นคนที่น่าดึงดูด ไม่ใช่แค่ผ่านทางสายตาของ Scottie ที่มองไปยังหล่อน แต่ผ่านจากเลนส์กล้อง ผ่านสิ่งที่ผู้กำกับพยายามจะสร้างตัวตนของ Medeleine ขึ้นมาด้วยเช่นเดียวกัน ซึ่งนั่นก็ทำให้บทบาทของ Madeleine เป็นเหมือนเพียงวัตถุชิ้นหนึ่งหนึ่งที่ถูกจ้องมองโดยเพศชายเท่านั้นเอง

flowershop-mirror vertigo - ÇaFleureBon Perfume Blog

ในภาพยนตร์เรื่องนี้ Scottie เกิด Voyuerism หรือความสุขที่เกิดจากการจ้องมอง เขาใช้เวลาไปกับการสำรวจจ้องมองตัวละครหญิงนาม Medeliene จนเกิดความพึงพอใจและตกหลุมรักเธอขึ้นมา เมื่อเรื่องราวในภาพยนตร์ดำเนินมาถึงจุดที่ไม่มี Medeleine อยู่บนโลกนี้อีกแล้ว เขาจึงฉายภาพความสุขและแรงปรารถนาของเขาที่มีต่อเธอลงบนสิ่งอื่น สิ่งเหล่านั้นได้แก่ ทรงผม เสื้อผ้า ท่าทางและการแต่งหน้า เรียกได้ว่า Scottieมีสิ่งประกอบของ Medeliene เป็น Fetishism (การมีความสุขทางเพศบนร่างกายหรือวัตถุ) 

เราสามารถสังเกตถึงสิ่งเหล่านี้ในฉากที่ Scottie พบกับ Judy สาวที่มีหน้าตาเหมือน Madeleine ทุกประการ แต่เธอไม่ใช่ Madeleine ในแบบที่ Scottie ใฝ่ฝันปรารถนาเพราะ Judie เป็นผู้หญิงที่มีความเปรี้ยวและกล้าแสดงออก เธอแต่งหน้าจัดและสวมเสื้อผ้าสีสันสดใส ด้วยความแตกต่างเหล่านี้ ต่อให้ Judy จะหน้าตาเหมือน Madeleine สักเท่าใด ก็ไม่มีทางที่ Scottie จะชอบพอหล่อน เขาขอให้ Judy เปลี่ยนลักษณะการแต่งตัว การแต่งหน้าหรือแม้แต่สีผมให้เหมือนกับ Madeleine เพื่อที่เขาจะสามารถมองเธอได้อย่างพึงพอใจ 

8 Reasons Why “Vertigo” is Hitchcock's Best Movie | Taste Of Cinema - Movie  Reviews and Classic Movie Lists

การกระทำของ Scottie บ่งบอกถึงลักษณะของการจ้องมองของเพศชาย เขาสร้างอัตลักษณ์ใหม่ของเพศหญิงขึ้นมาผ่านการมอง เพื่อให้ตรงกับความต้องการของเขาที่เป็นเพศชาย หากลักษณะที่แท้จริงของตัวละครเพศหญิงไม่ตรงกับความต้องการของเพศชายก็จะทำให้ขาดความน่าสนใจไป เหมือนที่ Scottie ไม่ได้สนใจ Judy หรือแม้แต่ Midge Wood อดีตคู่หมั้นที่อาศัยด้วยกันเท่าใด นัก เนื่องจากพวกเธอมีภาพลักษณ์ที่ไม่ตรงกับสิ่งที่เขาปรารถนา 

บทบาทของตัวละครหญิงทั้ง Judy และ Midge Wood นั้นไม่ได้มีความสลักสำคัญเท่าใดนัก คนดูไม่ได้เห็นชีวิตแง่มุมของพวกเธอ เราเห็นพวกเธอผ่านสายตาของตัวละครชาย Scottie เท่านั้น แม้แต่ตัวละครที่สำคัญอย่าง Madeleine คนดูก็ไม่ได้รู้ที่มาที่ไปเช่นเดียวกัน เพราะเรารู้จักเธอผ่านการพูดคุยของตัวละครชาย สิ่งเหล่านี้เป็นการทำให้เห็นชัดเจนถึงบทบาทของผู้หญิงในภาพยนตร์ที่เป็นได้เพียงสิ่งที่ทำให้ตัวละครเพศชายดูมีบทบาทมากขึ้น

ภาพยนตร์เรื่อง Vertigo ทำให้เราเห็นถึงเพศสภาพที่ถูกตีกรอบโดยสังคม ถึงแม้ว่าภาพยนตร์เรื่องนี้จะมีอายุ 63 ปีมาแล้ว แต่ในปัจจุบันเราก็เห็นการใช้ Male gaze ในภาพยนตร์แทบทุกเรื่องไม่ได้มีการเปลี่ยนแปลงไปสักเท่าใด ว่ากันตามตรง หลายคนแทบจะไม่รู้ว่าการใช้ Male gaze ในภาพยนตร์นั้นจะเป็นการตีกรอบเพศหญิงเท่าไหร่เพราะมันทำกันมาจนเป็นเรื่องปกติ ก็คงจะดีไม่น้อยหากว่าวงการภาพยนตร์จะให้พื้นที่กับผู้หญิงมากขึ้นเผื่อว่าจะเกิดเป็น soft power ที่จะสนับสนุนเพศหญิงให้มากกว่านี้